BÜYÜK MENDERES OVASI

BÜYÜK MENDERES

BÜYÜK MENDERES ovası, Anadolu’da, Ege bölgesinde ova; Aydın dağları ile Menteşe dağları arasında, Büyük Menderes nehrinin Sarayköy’den başlayarak boydan boya izlediği, eski ve yeni alüvyonlarla kaplı tektonik çöküntü alanıdır. D.-B. doğrultusunda yaklş. 200 km boyunca uzanır. Genişliği D.’dan B.’ya artar. Sarayköy ile Kuyucak arasındaki D. kesimi, iri gereçli büyük birikinti konileriyle kaplı bir vadi görünümünde olmasına karşılık orta kesimi, genişliği 10km’yi, B. kesimiyse 20 km’yi bulan bir taşkın ovası özelliğindedir. Ova, adına rağmen, Büyük Menderes nehrinin açtığı vadinin tabanında oluşmuş basit bir taban ovası değildir; Menderes eski masifinin yakın bir jeolojik dönemde faylarla parçalanması sonucu oluşmuş bir grabendir. Bu grabeni sınırlayan faylar boyunca, Sarayköy ve Germencik yakınlarında yapılan sondajlarda, jeotermal enerji kaynağı olan çok yüksek sıcaklıkta buharlar fışkırmış; buralarda çeşitli tesisler kurulmuştur. Aynı nedenle ova ve çevresi birinci derecede deprem bölgesidir. Ovanın kenarlarında, Aydın ve Menteşe dağlarından inen sel özellikli akarsuların yığdığı eski ve yeni birikinti konileri sıralanır. Bunların etkisiyle G.’e doğru itilmiş olan Büyük Menderes de tektonik çukurluğa yerleşmiş; ovanın en alçak yerinde zamanla kendi alüvyonlarını çökeltmiştir. Ovanın, Söke yakınlarından denize kadar olan en B. kesimi (özellikle Balat ovası), Büyük Menderes deltasının ilerlemesi sonucu denizden kazanılmış bir delta ovasıdır ve kıyıda lagünlerle son bulur. Özellikle bu kesimde eğim çok az olduğundan, tipik menderesler çizerek akan Büyük Menderes, zaman zaman yatak değiştirmiştir. Bunun sonucu olarak birçok eski yataklara ve azmaklara rastlanır. Ovanın orta ve B. kesimi zaman zaman taşan nehrin suları altında kalır. Bu yüzden belli başlı yerleşmelerin tümü, ovanın daha yüksek olan kenarlarında, çoğunlukla eski birikinti konileri üzerinde kurulmuştur. Antikçağ’dan beri Ege bölgesinin verimliliğiyle ün yapmış yörelerinden biri olan ova, günümüzde de özellikle ticaret ürünlerine yönelmiş çok önemli bir tarım alanıdır. Aynı zamanda Ege kıyılarını iç Anadolu’ya bağlayan yolların doğal bir güzergâhıdır. Türkiye’ nin ilk dsmiryoi.arından biri de (İzmir -Aydın hattı) burada yapılmıştır.